Αρχές Μαρτίου ο Δήμος του Μιλάνου τιμά τον
Πολυχρονόπουλο με αναδρομική έκθεση των έργων του της περιόδου 1970 -1974 με τίτλο"
Grecia 7 anni di dittatura - 7 anni di condanna" (Ελλάδα 7 χρόνια δικτατορίας - 7 χρόνια καταδίκης), στο Πνευματικό Κέντρο της 15ης Ζώνης, της πόλης. Είναι η πρώτη έκθεση του καλλιτέχνη που γίνεται στο Μιλάνο μετά την πτώση της δικτατορίας.
Στα εγκαίνια παρευρίσκονται πολλές προσωπικότητες της πόλης. Ομιλητές, Ιταλοί και Έλληνες, χαιρετίζουν την αντιδικτατορική του στάση. Ο ιστορικός, κριτικός τέχνης
Giorgio Seveso, στο χαιρετισμό του αναφέρει μεταξύ άλλων:
«...Μέσα του ο άνθρωπος, «το να είσαι άνθρωπος», είναι πάντα ένα μίγμα, μια βαθιά εμπλοκή ανάμεσα στο αρσενικό στοιχείο και το θηλυκό, είναι πάντα ένα μίγμα βαθύ ανάμεσα στο καλό και στο κακό, είναι πάντα ο καρπός μιας κατάστασης. Και εδώ είναι λοιπόν η κρίση του Κώστα ως καλλιτέχνη, του Κώστα ως ποιητή, ενός προσώπου που διηγείται με προσοχή και ευαισθησία στους άλλους τον κόσμο. Είναι εδώ που ο Κώστας, εγώ πιστεύω, βάζει τα χέρια του στον πυρήνα τον πιο αυθεντικό της δουλειάς του, εκείνον δηλαδή της έρευνας πάνω στον άνθρωπο ακριβώς, μιας αναζήτησης μπλεγμένης μέσα στον άνθρωπο, στις πολιτικές μεταπτώσεις της πατρίδας του, που ο Κώστας ακόμα και προσωπικά πλήρωσε τα πρόσφατα γεγονότα. Έπειτα, ο Κώστας έζησε με υπερβολικό πάθος τη στιγμή της απολύτρωσης...».
Στις αρχές του Μάη του 1975 o Πολυχρονόπουλος εκθέτει στο
XXVII Salon de la Jeune Sculpture στο Espace Pierre Cardin στο Παρίσι το έργο του
«Αυτοσυγκέντρωση» προσκαλεσμένος και πάλι από τον
Denys Chevalier. Εκεί γνωρίζεται με τον ήδη καθιερωμένο στη Γαλλία γλύπτη
Κώστα Ανδρέου. Μια θερμή φιλία δημιουργείται μεταξύ τους, ο Ανδρέου ανακαλύπτει τη δουλειά του Πολυχρονόπουλου και του προτείνει να εκθέσουν μαζί. Αυτή η έκθεση στο Παρίσι, θα πραγματοποιηθεί μετά το θάνατο του Πολυχρονόπουλου.
Στη συνέχεια, ο
Κώστας κατεβαίνει στο Μιλάνο για να παραδώσει το κείμενο του καταλόγου της έκθεσης του Ιταλού ζωγράφου
Bruno Tosi, που έχει οργανώσει ο ίδιος για το φθινόπωρο, στη γκαλερί
Νέες Μορφές της Αθήνας. Στον πρόλογο γράφει:
«Σήμερα ο άνθρωπος έπαψε να παίζει τον ουσιαστικό του ρόλο στο κοινωνικό σύνολο. Κινείται μέσα στο προκατασκευασμένο σύγχρονο χάος, από την αγωνία ως την εκμετάλλευση και από το ψέμα μέχρι τον μηδενισμό. Η ανθρώπινη αξία έπαψε να προσφέρεται σαν έκφραση γόνιμη. Ο άνθρωπος - εξάρτημα χρησιμοποιείται για να δίνει τα πάντα από τον εαυτό του, γεύεται το ελάχιστο, αυτό που του παραχωρείται. Κι άλλοτε δέχεται αυτή την εκμετάλλευση από άγνοια ή από ανάγκη επιβίωσης. Άλλοτε ζητάει να αμυνθεί. Συμβιβάζεται ή επανα στατεί.
Κι έρχονται καιροί που οι συμβιβαζόμενοι με τους αρνητές του προκαθορισμένου σμίγουν στην ιδέα της αναζήτησης για μια ολοκληρωμένη υλική και πνευματική δικαίωση.
Στην ασφυκτική αυτή προκατασκευασμένη κοινωνία, ο άνθρωπος του πνεύματος ζει πιο άμεσα την καταπίεση, αυτός ο δημιουργός, ο αιώνιος αγωνιστής της αλήθειας. Ο συνεχής διάλογος στο έργο του καλλιτέχνη, γεννημένη ανάγκη να προχωρήσει μέσα από το δικό του πρόβλημα και να διεισδύσει ως τα κατάβαθα του συνανθρώπου του, τον φέρνει στον προμαχώνα της πνευματικής επανάστασης για το δίκαιο...»
Γυρίζει στην Αθήνα και φεύγει αιφνίδια από τη ζωή στις 21 του Μάη 1975 ανήμερα στη γιορτή του, χτυπημένος από την επτάχρονη δικτατορία των συνταγματαρχών μετά την πτώση της, τη δικτατορία που είχε πολεμήσει με όλες του τις δυνάμεις. Το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Νοέμβρη του 1973 και μετά την τραγική νύχτα του Πολυτεχνείου, ο Πολυχρονόπουλος έφυγε για το Μιλάνο για να ετοιμάσει την προγραμματισμένη έκθεση σχεδίων του τον Ιανουάριο του ´74 στην
Galleria l' Agrifoglio.
Η ασφάλεια τον ζητούσε επίμονα στο σπίτι του στην Αθήνα.
Ο
Πολυχρονόπουλος σε όλη τη διάρκεια της δικτατορίας δεν σταματούσε να καταφέρεται, όχι μόνο με τη δουλειά του αλλά και φραστικά εναντίον της χούντας. Αυτή τη φορά όμως ο πρόεδρος του ΕΟΤ και υφυπουργός Εμπορίου Μιχάλης Μπαλόπουλος θέλησε να του κλείσει το στόμα για όσα είχε καταμαρτυρήσει ο γλύπτης εναντίον του στο Ηράκλειο Κρήτης λίγες μέρες πριν, σε κύκλο γνωστών και φίλων για την οικονομική του διαπλοκή με επιχειρηματίες της εποχής.
Κατά την παραμονή του Κώστα στο Μιλάνο, αλλάζει πρόσωπο η χούντα και ο Μπαλόπουλος μπαίνει στη φυλακή. Με την πτώση της δικτατορίας και τη μεταπολίτευση το 1974, ο βαρυποινίτης πλέον, πραξικοπηματίας κάνει μήνυση για δυσφήμηση στον Κώστα Πολυχρονόπουλο μέσα από τις φυλακές.
Το πρωί της 21ης Μαΐου 1975 όταν ο κατήγορος Μπαλόπουλος μεταφέρεται με «κλούβα» στο Τριμελές Πλημελειοδικείο Αθηνών, στο Αρσάκειο, η δίκη αναβάλλεται γιατί δεν εμφανίστηκαν οι μάρτυρες κατηγορίας.
Ο Πολυχρονόπουλος, που έχει ήδη πιει ένα καφέ στο καφενείο των δικαστηρίων, όπως γινόταν συνήθως, μαζί με τον δικηγόρο του και τη Μάρι, αρχίζει να νοιώθει δυσφορία και πόνο, κατευθύνεται προς το σπίτι του που είναι πολύ κοντά, στην οδό Σόλωνος και μετά από περίπου μισή ώρα πεθαίνει με σπασμούς.
Ο θάνατός του παραμένει ένα μεγάλο ερωτηματικό.
Η Μάρι δεν θέλησε να γίνει νεκροψία σε μια εποχή που (κατά τη γνώμη της) «η Ελλάδα ακόμα χουντοκρατείτο» και το παρακράτος έκανε αισθητή την υπαρξή του.
Για τον αναπάντεχο θάνατο του γνωστού γλύπτη, το άλλο πρωί, Πέμπτη 22 Μαΐου, γράφουν οι εφημερίδες (πολλές σε πρωτοσέλιδο):
Αθηναϊκή, Ακρόπολις, Απογευματινή, Αυγή, Το Βήμα, Η Βραδυνή, Ελεύθερος Κόσμος, Ελληνικός Βορράς, Εστία, Θεσσαλονίκη, Καθημερινή, Τα Νέα, Ριζοσπάστης, εφημερίδες της επαρχίας και σε συνέχεια ο Μεγαρικός Τύπος και περιοδικά όπως Επίκαιρα, Τεχνοδομικά.
Με την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα, από τις αρχές του 1975, αποφασισμένος να συμβάλλει με μια σειρά εκδηλώσεων τέχνης στην επανασύνδεση της απελευθερωμένης χώρας του με τον ελεύθερο κόσμο, ο
Κώστας είχε οργανώσει μαζί με τον
Alberto Pivi και την
Isabella Montuoro της
Galleria L' Agrifoglio του Μιλάνου, έκθεση ζωγραφικής με τίτλο
"arte nella dimensione d' oggi" (τέχνη στη διάσταση του σήμερα), με τη συμμετοχή συνεργατών της γκαλερί, 12 Ιταλών, 2 Ισπανών και από ελληνικής πλευράς του Κώστα και της Μάρι.
Η έκθεση εγκαινιάζεται από τους Ιταλούς φίλους του και τη Μάρι στις
20 Ιουνίου 1975 στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων.
Τον Σεπτέμβριο ο δήμαρχος της Νίκαιας
Κώστας Κατσαφάνας τιμώντας την αντιδικτατορική δράση του καλλιτέχνη, οργανώνει ατομική του έκθεση στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου. Τον ίδιο χειμώνα παρουσιάζει και την έκθεση με τίτλο "arte nella dimensione d' oggi" (τέχνη στη διάσταση του σήμερα), στο Πνευματικό Κέντρο πάντοτε, ενώ παράλληλη έκθεση γίνεται στη Galleria L' Agrifoglio του Μιλάνου.